Van Den Berg
Foto's van van den berg
Van Den Berg nieuws
Moestuinen in kassen schieten als paddenstoelen uit de grond
08-04-2024 - In het Westland worden steeds vaker oude (leegstaande) kassen gebruikt als een plek voor moestuinen. Na de opening van Eigen Spijs in 2019 zijn er de afgelopen jaren nog vijf bijgekomen. Agnes en Ben van den Berg waren aan de Burgerdijkseweg in De Lier in 2019 de eersten. Bekijk hier bij de WOS waar de Westlandse…
Ook pfas in hobby-eieren ver buiten regio Dordrecht
16-01-2024 -
Ook ver buiten de regio Dordrecht leggen hobbykippen eieren met te hoge concentraties pfas, een giftige stof die wordt gebruikt in de industrie. Dat blijkt uit onderzoek van de NOS.
Vorige maand constateerde het RIVM dat eieren die rond het bedrijf Chemours in Dordrecht werden verzameld, sterk verhoogde pfas-waardes bevatten. Tegelijk werd vastgesteld dat een deel van de pfas die gevonden werd van een ander type was dan Chemours uitstootte. De herkomst is niet vastgesteld.
De NOS heeft nu eieren van twaalf hobbykippenhouders ver buiten de regio Dordrecht laten onderzoeken. Op zes van de twaalf locaties is pfas in de eieren aangetroffen, op drie daarvan (één in de provincie Utrecht, één in Friesland en één in Limburg) waren de concentraties hoger dan de EU verantwoord acht.
Deze pfas bleek niet afkomstig van Chemours in Dordrecht. Wat wél de bron was, is niet duidelijk.
Niet in supermarkteieren
Het gaat specifiek om eieren van kippen uit eigen tuin. In supermarkteieren zijn tot nu toe geen te hoge pfas-waardes aangetroffen. Toch noemen drie door de NOS geraadpleegde wetenschappers de verhoogde pfas-waardes in hobbykip-eieren een belangrijke indicatie dat de verspreiding in Nederland van pfas een groot probleem is.
De wetenschappers adviseren om voorlopig niet te veel eieren te eten van eigen kippen. Zeker kinderen zouden het eten van die eieren moeten beperken. Het RIVM zou verder zo snel mogelijk in het hele land moeten onderzoeken of er pfas in eieren zit van kippen die veel buiten komen. Dat zeggen de pfas-deskundigen, emeritus hoogleraren Jacob de Boer (VU) en Martin van den Berg (UU) en universitair docent Chiel Jonker (UU).
Het RIVM laat weten dat het niet alleen over zo'n beslissing gaat. Een woordvoerder zegt dat er met alle betrokken partijen wordt overlegd of zo'n onderzoek er moet komen. Het instituut raadt het eten van eieren van hobbykippen ook nog niet direct af. Daarvoor zou de steekproef van de NOS te klein zijn.
Net voor kerst raadden het RIVM en de GGD mensen in de regio Dordrecht al af om nog eieren van eigen kippen te eten. Tests hadden uitgewezen dat in veel van die eieren te hoge concentraties pfas zitten. Afgelopen zomer had NRC al soortgelijke conclusies getrokken na eigen onderzoek.
Het onderzoek werd toen tot de regio Dordrecht beperkt, omdat het bedrijf Chemours daar jarenlang veel pfas uitstootte en loosde. Een deel van de pfas die in de regio Dordrecht werd gevonden was van een ander type dan Chemours uitstootte. Waar die pfas vandaan kwam, is onbekend. Dat riep de vraag op: als in de regio Dordrecht pfas-types worden gevonden waarvan de herkomst niet kan worden vastgesteld, waarom zou dat dan elders in Nederland anders zijn?
In deze video zie je hoe we te werk zijn gegaan, en met welke vragen kippenhouders zitten:
Van de eieren die de NOS de afgelopen weken liet testen, werd de hoogste concentratie pfas gevonden in Maartensdijk, tussen Utrecht en Hilversum. Daar zat drie keer meer pfos (een vorm van pfas) in de eieren dan volgens de EU is toegestaan. Door één zo'n ei te eten, krijg je 150 nanogram pfos binnen. Een volwassen mens van 70 kilo zou niet meer dan 300 nanogram pfos per week binnen moeten krijgen. Met twee eieren zit je al aan die grens, terwijl pfas ook wordt verspreid via anderen bronnen zoals kraanwater, verpakkingen en vis.
Voor kinderen ligt de maximaal veilige pfas-inname nog veel lager, zeggen deskundigen. Als kleine kinderen een half eitje per week eten van de geteste eieren uit Maartensdijk, zitten zij al aan het maximum. "Te veel pfas kan het immuunsysteem van kinderen aantasten," zegt toxicoloog Martin van den Berg. "Daardoor wordt de verdediging verminderd die je opbouwt met vaccins tegen bepaalde kinderziektes. Dat zijn vaccins die bedoeld zijn voor kinderziektes met een serieus risico."
Ook op twee van de andere locaties waar de NOS eieren ophaalde, waren de concentraties pfas hoger dan het Europese aangeraden maximum. Op nog drie locaties werd wel pfas aangetroffen, maar het gehalte bleef onder de Europese grens. Op zes van de twaalf locaties werd de aanwezigheid van pfas helemaal niet aangetoond.
Eieren uit de winkel kunnen wel veilig worden gegeten. Die worden steekproefsgewijs onderzocht op pfas door onder meer de NVWA. Vorig jaar werd bij 41 geselecteerde doosjes geen verhoogde pfas-waarde gevonden. Zo'n acht van die doosjes waren van kippen die buiten lopen. Ook in 28 doosjes uit de regio Dordrecht werd de EU-norm niet overschreden.
Ook branche-organisatie Avined deed in 2023 onderzoek naar pfas in eieren. In 90 doosjes werden geen verhoogde pfas-waardes gevonden. De NOS testte zelf afgelopen week zes doosjes eieren uit de winkel. Daarin werd geen pfas aangetroffen.
De grote vraag blijft hoe de pfas in de eieren van hobbyboeren is gekomen. Er zijn verschillende mogelijkheden. Volgens emeritus hoogleraren Van den Berg en De Boer is de kans het grootst dat de pfas zich via de lucht heeft verspreid. Chiel Jonker denkt dat de kippen de pfas eerder via hun voer binnenkrijgen. "Maar er zijn aanvullende metingen nodig om dit verder uit te zoeken", zegt Jonker.
Dat hoge pfas-concentraties juist in eieren worden gevonden, is geen toeval. Pfas-verbindingen hechten zich aan eiwitten en stapelen zich dus in eieren op.
Oproep toxicologen: onderzoek alle eieren hobbykippen op PFAS
21-12-2023 - Eieren van hobbykippen in het hele land zouden moeten worden onderzocht op de schadelijke stof PFAS. Dat zeggen toxicologen Martin van den Berg en Jacob de Boer tegen de NOS naar aanleiding van onderzoek naar eieren in de regio Dordrecht rond de fabriek van Chemours.Uit dat onderzoek blijkt dat in veel eieren van hobbykippen in de regio veel te veel PFAS zit, soms wel tien keer meer dan de maximumhoeveelheid die nog ongevaarlijk wordt geacht. Reden voor het RIVM en de GGD in de regio Dordrecht om af te raden om nog eieren uit eigen tuin te eten. Eieren uit de winkel kunnen wel gewoon worden gegeten, die worden steekproefgewijs gecontroleerd op schadelijke stoffen. Opmerkelijk genoeg is de aangetroffen PFAS voor een groot deel niet te herleiden naar de Chemours-fabriek, waarvan bekend is dat die veel PFAS loosde en uitstootte. Het gaat om een soort PFAS die voor zover bekend nooit door Chemours is gebruikt. Een woordvoerder van het RIVM zegt dat ook in eieren op een locatie die relatief ver van de fabriek zijn gelegd, flink verhoogde concentraties PFAS werden gevonden.Geen gegevens"Als dat zo is, is het heel zorgelijk", zegt emeritus hoogleraar Van den Berg van de Universiteit Utrecht. "Als je zulke concentraties ziet, heb je een probleem. Dit zou veroorzaakt kunnen zijn door achtergrondblootstelling aan een PFAS die niet direct van Chemours komt, maar ook elders in het land aanwezig kan zijn."Daarom moet er zo snel mogelijk worden getest, zegt emeritus hoogleraar De Boer van de Vrije Universiteit. "Je kunt ook even een paar steekproeven nemen en dan weet je het bij wijze van spreken volgende week."Een woordvoerder van het RIVM zegt daarover tegen de NOS dat de uitkomst van het onderzoek reden is om in januari verder te kijken of ook eieren in de rest van het land moeten worden onderzocht. Het RIVM raadt het eten van scharreleieren in de rest van het land nu nog niet af. "Wij kijken nu naar de onderzoeksgegevens uit deze regio. Uit de rest van het land hebben we die gegevens gewoon nog niet."Mogelijk jaren aan de gangHoogleraar Van den Berg zou het RIVM adviseren sneller actie te ondernemen. "Je moet nu zo snel mogelijk gaan testen. Hier wil je op korte termijn beslist meer over weten, dan kun je daarna ergens een advies op baseren hoeveel eieren nog wel kunnen worden gegeten door bijvoorbeeld kinderen."Van den Berg ziet vooral een potentieel gevaar voor kinderen. "Als het gaat om volwassenen wordt het gevaar vaak wel wat overdreven. Er wordt vaak gesproken over kanker, maar als er al een risico is, dan is dat alleen bij heel hoge waardes. Maar het immuunsysteem van kinderen wordt al door relatief lage concentraties beïnvloed. En als kinderen een minder goed werkend immuunsysteem hebben, is een reactie op vaccins tegen kinderziektes ook minder optimaal dan je zou willen."Beide hoogleraren vinden het nog te vroeg om nu al af te raden om eieren van hobbykippen te eten. De Boer: "Daar zou ik toch even mee wachten. Dit is vermoedelijk al jaren aan de gang. Die laatste week zal dan het verschil ook niet maken."