Natuurgebieden
Natuurgebieden nieuws
LTO Noord: Gelders stikstofplan fataal voor betrokken boeren
06-03-2025 - LTO Noord reageert 'verbijsterd' op het nieuwe plan van provincie Gelderland om zones van 500 meter in te stellen rond kwetsbare natuurgebieden op de Veluwe en bij Winterswijk. In die zones moet de stikstofuitstoot fors omlaag. Volgens LTO Noord is dat fataal voor de naar schatting 200 tot 250 betreffende boerenbedrijven.
PBL prikt verhaal minister Wiersma over stikstofuitstoot landbouw door
06-03-2025 -
PBL prikt verhaal minister Wiersma over stikstofuitstoot landbouw door
De stikstofuitstoot van het verkeer en de industrie daalt het komende decennium veel sneller dan die van de landbouw, voorspelt het PBL. Daarmee ontkracht het planbureau insinuaties van landbouwpartijen dat boeren worden overvraagd.
Yvonne Hofs
De nationale uitstoot van stikstofoxiden (NOx, voornamelijk afkomstig van het verkeer en de industrie) daalt tot 2030 anderhalf keer zo hard als de ammoniakuitstoot (NH3, voor 91 procent afkomstig van de landbouw). Na 2030 gaat de NOx-uitstoot zelfs meer dan vier keer zo hard omlaag als de ammoniakuitstoot. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft dat berekend in zijn nieuwe emissieraming van vervuilende stoffen. De raming is gebaseerd op bestaand kabinetsbeleid, plus aangekondigd beleid waarvan de details bekend zijn.
De sectoren industrie en vervoer dragen de komende jaren dus veel meer bij aan het halen van de wettelijke milieudoelen dan de agrarische sector. Ook terugkijkend loopt de landbouwbijdrage achter: de stikstofuitstoot van de landbouw daalde van 2020 tot 2023 met 7 procent, en die van de sectoren vervoer en industrie gezamenlijk met 9 procent.
De nieuwe PBL-prognose ontkracht het politieke frame van landbouworganisatie LTO en BBB-politici als landbouwminister Femke Wiersma. Zij wekken steeds de suggestie dat de politiek een
onevenredig grote bijdrage van de landbouw vraagt bij het verlagen van de landelijke stikstofuitstoot, terwijl andere bedrijfstakken worden ontzien.
Gevarenzone
LTO-voorzitter Ger Koopmans zei in november bijvoorbeeld: ‘Een rechtvaardige aanpak van het stikstofprobleem vraagt evenredigheid en evenwichtigheid. Daarbij kan niet eenzijdig naar de landbouw gekeken worden.’ De Limburgse BBB-gedeputeerde Léon Faassen, in april vorig jaar: ‘Emissies door verkeer en industrie liggen op het bordje van de rijksoverheid. Op dat gebied is er nog niet veel gebeurd, is mijn indruk.’
BBB-leider Caroline van der Plas stelt dat ‘er veel te vaak alleen naar de landbouw wordt gewezen’, en Wiersma ‘waarschuwde’ twee weken geleden in De Telegraaf dat ‘alle sectoren moeten gaan leveren’ om de stikstofemissies te verlagen, niet alleen de boeren. De andere sectoren leveren dus niet alleen al veel meer dan de landbouw, de landbouw is ook verantwoordelijk voor maar liefst driekwart van de schadelijke stikstofneerslag uit binnenlandse bron.
Ook het PBL benadrukt daarom dat de stikstofoverbelasting in Nederlandse natuurgebieden alleen kan worden weggenomen als ook de ammoniakuitstoot van de landbouw voor 2035 zeer sterk daalt. Het planbureau denkt overigens wel dat de landbouwemissies zullen dalen, maar lang niet genoeg om de Nederlandse natuur uit de gevarenzone te halen.
Illegale dumping
Meer dan de helft van de voorspelde daling van de ammoniakemissies is te danken aan een Europese maatregel, namelijk het schrappen van het Nederlandse mestvoordeel (derogatie). Nederlandse boeren mochten altijd veel meer mest op hun land uitrijden dan boeren in andere EU-landen, maar dat voordeel verdwijnt volgend jaar.
Daardoor daalt de stikstofuitstoot, tenzij boeren overtollige mest stiekem toch uitrijden – en er zijn duidelijke signalen dat die illegale dumping toeneemt sinds de derogatie wordt afgebouwd. Tot het tegendeel bewezen is, gaat het PBL er in zijn raming van uit dat boeren zich netjes aan de wet houden en de mest tegen hoge kosten laten afvoeren.
PBL-directeur Marko Hekkert heeft een presentatie over de nieuwe emissieraming gegeven aan de brede ministeriële commissie die momenteel naar nieuwe wegen uit het stikstofmoeras zoekt. De resultaten werden door de commissie (inclusief Wiersma) positief ontvangen, verklaart Hekkert, omdat de voorspelde emissiereductie nu groter is dan in de vorige raming uit 2023.
Europese regelgeving
Tegelijkertijd lobbyt Wiersma in Brussel voor terugkeer van de derogatie. Als haar missie slaagt, doet zij een groot deel van de zo positief ontvangen emissiedaling teniet en raken de wettelijke natuurdoelen nog verder buiten bereik.
Een onversneden positief element in de PBL-raming is dat de luchtkwaliteit in Nederland sinds de eeuwwisseling sterk is verbeterd, en dat die verbetering tot aan 2035 doorzet. Luchtvervuiling verkortte de levensduur van de gemiddelde Nederlander in 2016 met acht maanden, en dat zal in 2035 nog maar vier maanden zijn. De belangrijkste oorzaak van de forse daling van de uitstoot van vervuilende stoffen als NOx, NH3, zwaveldioxide en fijnstof is Europese regelgeving, waaronder strengere emissienormen voor benzine- en dieselauto’s.
Alarmerende staat van water in Nederlandse natuurgebieden zorgt voor ernstige schade aan de natuur
06-03-2025 -
Persbericht
De natuur gaat achteruit door de slechte kwaliteit van het watersysteem. Dat blijkt uit onderzoek van Natuurmonumenten naar de toestand van het water in elf natuurgebieden. Verdroging, vervuiling, en verzuring bedreigen kwetsbare planten en dieren, met ernstige schade als gevolg. De belangrijkste oorzaken voor de achteruitgang zijn te veel afvoer van water, grondwateronttrekkingen, uitspoeling van bestrijdingsmiddelen en meststoffen en klimaatverandering. Voor gezonde natuur en het behoud van planten en dieren is voldoende en schoon water cruciaal. Maar ook in Nederland waterland is dat geen vanzelfsprekendheid meer en dat heeft grote gevolgen.
Zowel waterkwaliteit als -kwantiteit zijn een belangrijke indicator voor de toestand van de natuur Daarom onderzocht Natuurmonumenten hoe het er voor staat met het oppervlaktewater en het grondwater in elf van haar natuurgebieden verspreid over het land. “De resultaten zijn zorgwekkend”, aldus Wiebe Borren, hydroloog bij Natuurmonumenten; “alle gebieden laten een matige tot slechte toestand en achteruitgang zien. Voldoende en schoon water zijn van levensbelang voor de natuur en daarmee ook voor de mens. We moeten verdere achteruitgang van de natuur stoppen en het verdwijnen van planten en dieren tegengaan. Want de schade dreigt onomkeerbaar te worden.”
Kaderrichtlijn water
Volgens de Kaderrichtlijn Water (KRW) moet uiterlijk in 2027 het oppervlakte- en grondwater in goede toestand zijn én blijven. De recente tussenevaluatie KRW maakte al duidelijk dat er nog veel moet gebeuren om waterkwaliteit en -kwantiteit te verbeteren, maar voldoende concrete maatregelen en aanvullend beleid om de doelen tijdig te bereiken, ontbreken. Ook de Europese Unie heeft Nederland op de vingers getikt en roept op tot meer ambitieuze en concrete maatregelen. Borren; “Dit rapport maakt duidelijk wat de impact is van de slechte waterkwaliteit en verdroging op de natuur, planten en dieren. Er moeten snel maatregelen genomen worden om het watersysteem te herstellen en de natuur toekomstbestendig te maken”.
Verdroging in Brabantse Wal
In vrijwel alle onderzochte gebieden zijn de grondwaterstanden te laag, wat leidt tot verdroging. Waar water ingelaten kan of moet worden, zorgt dit tot een toename van de inlaat van gebiedsvreemd water dat meestal een minder goede kwaliteit heeft. Op de Brabantse Wal zakken grondwaterstanden zo diep weg in de zomer dat de vennen grotendeels en langdurig droogvallen. Sinds 2018 zijn drijvende waterweegbree en geoorde fuut hier niet meer waargenomen en is ook het aantal dodaarzen afgenomen.
Vervuiling en vermesting in Holtingerveld
Zowel het oppervlakte- als grondwater in veel gebieden bevatten te hoge concentraties nutriënten en chemische verontreinigingen door uitstroming van meststoffen en lozingen door industrie. Achteruitgang van de waterkwaliteit in gebieden zorgt voor een verstoring van het natuurlijke evenwicht waardoor planten achteruitgaan, met grote gevolgen voor de biodiversiteit.
Het Holtingerveld, leefgebied van vele soorten planten en dieren zoals b.v. fraai hertshooi, valkruid, gladde slang, tapuit en kamsalamander, staat zwaar onder druk door verzuring, verdroging en bestrijdingsmiddelen uit de omgeving die tot ver in het gebied worden aangetroffen. Een aantal vlindersoorten zoals het heideblauwtje en heivlinder zijn in recente jaren verdwenen.
Water sleutel tot natuurherstel
Voldoende schoon water en natuurherstel gaan hand in hand. In de natuurgebieden is vrijwel al het mogelijke gedaan om waterstanden te verhogen en meer water vast te houden. Voorbeelden daarvan zijn het weer laten meanderen van beken, dempen van sloten, verhogen van het waterpeil en de aanleg van waterbuffers. Maar er zijn ook buiten de gebieden structurele maatregelen nodig om het watersysteem te verbeteren. Natuurvriendelijker waterbeheer en regulering van grondwateronttrekkingen is noodzakelijk om verdroging tegen te gaan en natuurlijke kwelstromen te herstellen. Om vervuiling te voorkomen is striktere regulering van vervuilingsbronnen zoals mest- en stikstofemissies nodig.
Maatschappelijk belang
Een robuust, klimaatbestendig watersysteem waaruit schoon en betaalbaar drinkwater komt is in het belang van natuur en onze gezondheid, maar ook voor de bouw en de boer. Er is meer ambitie nodig en daadkracht om de KRW-doelen te bereiken. Het is noodzakelijk dat overheden steviger beleid maken waarbij geen instrumenten worden uitgesloten, met strengere regels voor vervuiling en grondwateronttrekkingen. Alle sectoren moeten én kunnen bijdragen. Een breed gedragen coalitie van bedrijfsleven, bouw, gezondheidsorganisaties, drinkwatersector en natuur- en milieuorganisaties deed in een gezamenlijk watermanifest een voorstel met 10 concrete maatregelen voor het ministerie om te werken aan schoon en voldoende water. Het kan wel, maar er is geen tijd meer te verliezen.